Over perfectionisme
Wat verstaan we onder perfectionisme.
Patronen van perfectionisme heeft iedereen! Er bestaat echter verschil tussen gezond perfectionisme en een overdreven vorm van perfectionisme waarbij je uit balans raakt.
Er is niets mis met jezelf uitdagen, streven naar een goed leven, een fijne relatie, een goede baan. Dat zijn mooie en bewonderenswaardige doelen. Maar een gezonde perfectionist kan doorschieten in het streven naar een onbereikbaar ideaal. Het wordt dan een valkuil want de ideale baan, de ideale partner, het perfecte lichaam, het perfecte werkstuk enz. wordt het streven naar een norm die steeds verlegd wordt. Je ontwikkelt een enerverend en knagend gemis aan (een ideaal) resultaat, waardoor je ver over je persoonlijke en fysieke grenzen gaat. Tot de veer breekt…
Perfectionisme kan desastreuze gevolgen hebben op relaties, werk en hobby’s van mensen. Je gaat belemmerende compensatiestrategieën ontwikkelen. Wie opgejaagd wordt door een knagend gemis, is immers bang om stil te vallen, want stilvallen confronteert hen met wat niet perfect is. Dat uit zich in vluchtgedrag als werk en overmatig sporten, drank -of drugsmisbruik maar verrassend genoeg ook in ontspanning! “Ik moet genieten”.
Mensen met perfectionisme worden geconfronteerd met iets wat ze vaak ergens altijd al geweten en gevoeld hebben, maar niet bewust onder ogen willen of kunnen zien, namelijk een sterke behoefte aan goedkeuring, liefde en aandacht die ze niet of onvoldoende hebben gekregen in hun ontstaansgeschiedenis. De voedingsbodem kan diverse oorzaken hebben waar de perfectionist zich in eerste instantie niet bewust van is. Perfectionisme is dan ook een diepgeworteld patroon dat al lang geleden ontstaan is. Hun voortdurende zoektocht en energie is gericht op het voorkomen van afkeuring en gericht op bevestiging: “Zeg me dat ik Oké ben”.
Niet helpend is de maatschappelijke trend dat de druk om te presteren alsmaar toeneemt.
De laatste twee decennia heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat perfectionisme een belangrijke rol speelt in veel voorkomende psychische aandoeningen zoals depressie, angst, burn-out, eetstoornissen enz. Volgens de laatste cijfers blijkt dat 20% van de Nederlandse bevolking een burn-out of andere psychische klachten heeft. De leeftijd van mensen met klachten varieert van 16 (of zelfs jonger!) tot 70 jaar!
Tien patronen van perfectionisme:
1. Bevestigingsdrang
Het onvermogen om jezelf te accepteren zoals je bent en je daarbij Oké te voelen. Omdat je hiervoor altijd afhankelijk bent van anderen, wil je door iedereen aardig gevonden worden. Hierbij worden eigen grenzen vergeten en is ‘nee’’ zeggen erg moeilijk voor de perfectionist.
2. Te hoge kwaliteitseisen stellen – ook voor minder belangrijke zaken
Een 10 is eigenlijk niet goed genoeg! De perfectionist zal altijd op de tenen lopen om aan de zichzelf opgelegde kwaliteitseisen te voldoen. De lat ligt hoog, ook voor minder belangrijke zaken.
3. Laag zelfbeeld: mismatchen naar mezelf en naar wat ik doe of gedaan heb
Perfectionisten voelen zich minder belangrijk dan anderen, of zelfs helemaal niet belangrijk. Ze kijken altijd tegen broers, zussen en later collega’s op.
4. Faalangst en andere angsten
Perfectionisten hebben vaak een diepgewortelde angst om te falen en andere angsten zoals bindingsangst, verlatingsangst. Ze kunnen zich erg onzeker voelen of blokkades voelen, vooral in stressvolle situaties.
5. Drang om alles onder controle te houden
Controle moet! Controle geeft houvast. De perfectionist kan moeilijk delegeren op het werk, of dingen uit handen geven in het huishouden. De perfectionist doet het zelf namelijk beter dan zijn of haar medewerker of partner.
6. Heel veel denken en vaak ook piekeren
Perfectionisten zijn heel goed in piekeren. Dit kunnen ze zowel overdag als s ’nachts over allerlei zaken en mensen, en vooral ook over zichzelf. Dit kan slecht slapen en stress als gevolg hebben.
7 Uitstelgedrag
‘’Iets’’ houdt de perfectionist tegen om zaken aan te pakken en zorgt voor uitstelgedrag. Ook al ligt er een goede planning klaar, een to-do list, toch kan het lastig zijn om de juiste prioriteiten te stellen. Het klinkt niet logisch in combinatie met perfectionisme, maar is het júist wel. Perfectionisten hebben vaak de eerdergenoemde diepgewortelde angst om te falen en proberen daarom niet zelden taken voor zich uit te schuiven, uit angst dat ze het niet goed zullen doen en/of kritiek zullen krijgen.
8. Moeilijk kunnen kiezen of beslissen
Keuzes maken is moeilijk, want ‘’kiezen is verliezen’’. De perfectionist zal lang wikken of wegen, voordat een keuze wordt gemaakt. Een keuze maken is stressvol. Of het nu gaat om wat je zal eten in het restaurant of het al dan niet accepteren van een nieuwe baan.
9. Te groot verantwoordelijkheidsgevoel – te grote betrokkenheid
Door het te grote verantwoordelijkheidsgevoel nemen perfectionisten vaak veel taken voor hun rekening, ook taken en verantwoordelijkheden die duidelijk bij anderen, zoals collega’s of gezinsleden horen.
10. Doorgaan – nooit opgeven, wat er ook gebeurt
Perfectionisten gaan gemakkelijk over hun grenzen heen. Ze gaan bijvoorbeeld toch naar het werk, wanneer ze ziek zijn. Lichamelijke klachten worden vaak genegeerd, totdat ze letterlijk ‘’opgebrand’’ zijn van het altijd maar doorgaan en het niet opgeven, wat er ook gebeurt. Dit is de rode loper naar Burn-out!